Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Καθημερινή» (Κυριακή 8 Δεκεμβρίου 2024).
Λίγοι γνωρίζουν ότι η πρωταθλήτρια Ευρώπης (και, κατά συνέπεια, κόσμου) στην κοινωνική δαπάνη εδώ και αρκετά χρόνια δεν είναι η Σουηδία αλλά η Γαλλία (32% του ΑΕΠ το 2022). Ούτε οι περισσότεροι Γάλλοι δείχνουν να το γνωρίζουν, ή ίσως προτιμούν να το ξεχνάνε, για αυτό άλλωστε ο δημόσιος λόγος (και ο επιστημονικός ...) βρίθει αναφορών στη «νεοφιλελεύθερη επέλαση» που «κατεδαφίζει κοινωνικές κατακτήσεις». Πρόσφατο παράδειγμα: η μεταρρύθμιση των συντάξεων, η οποία ανέβασε από τα 62 στα 64 έτη την ελάχιστη ηλικία συνταξιοδότησης, επαρκής λόγος για να κατέβουν μερικά εκατομμύρια Γάλλοι πολίτες στους δρόμους την άνοιξη του 2023. Και ας έδειχναν όλες οι αναλύσεις ότι η μεταρρύθμιση ήταν εξισωτική, αφού έπληττε κυρίως τις εύπορες κατηγορίες, ενώ προστάτευε τους πιο αδύναμους. Δεν συγκινούνται από κάτι τέτοια οι νοσταλγοί του Μάη του ’68, ή της Επανάστασης του 1789, ή της Γαλλικής Αυτοκρατορίας, ή κάποιου συνδυασμού των προηγουμένων. Σημασία έχει να είναι κανείς ασυμβίβαστος («ανυπότακτος», όπως στην ονομασία του κόμματος του Μελανσόν), και να απορρίπτει χωρίς συζήτηση οποιαδήποτε προσπάθεια προσαρμογής της Γαλλίας στον σύγχρονο κόσμο.
Ίσως θα έπρεπε κάποιος να μιλήσει στους Γάλλους για την Ουρουγουάη. Στη μικρή αυτή χώρα της Νοτίου Αμερικής, πριν από λίγες εβδομάδες οι ψηφοφόροι κλήθηκαν στις κάλπες για να αποφανθούν πάνω στο εξής ερώτημα: «Θέλετε να μειωθεί η ελάχιστη ηλικία συνταξιοδότησης από τα 65 στα 60 έτη;» Αντίθετα από ό,τι ίσως θα προέβλεπε κανείς, τα κύρια πολιτικά κόμματα της Ουρουγουάης (ο κεντροδεξιός συνασπισμός αλλά και το αριστερό «Πλατύ Μέτωπο») απέρριψαν την ευκαιρία να επιδοθούν σε χαμηλής ποιότητας πολιτική δημαγωγία στις πλάτες των πολιτών, σημερινών και μελλοντικών. Η θλιβερή παρακμή της γειτονικής Αργεντινής, που έχοντας υπάρξει μια από τις πλουσιότερες χώρες του κόσμου έπεσε στο επίπεδο των αποτυχημένων κρατών που εκλιπαρούν διεθνή οικονομική βοήθεια και παραπαίουν από τη μια χρεωκοπία στην άλλη, θυμίζει τους κινδύνους του δημοσιονομικού λαϊκισμού στους πολιτικούς της Ουρουγουάης. Οι οποίοι κάλεσαν τους ψηφοφόρους να ψηφίσουν εναντίον της μείωσης της ηλικίας συνταξιοδότησης. Και εκείνοι τους άκουσαν: 61% ψήφισαν κατά. Μέχρι νεωτέρας, η Ουρουγουάη θα συνεχίσει να είναι μια όαση πολιτικής και οικονομικής σταθερότητας σε μια ήπειρο που δεν φημίζεται ούτε για το ένα ούτε για το άλλο.
Τώρα ο Μακρόν (που ήδη έχει δει τρεις πρωθυπουργούς του να παραιτούνται μέσα στο 2024) καταβάλλει αγωνιώδεις προσπάθειες επίλυσης της κυβερνητικής κρίσης. Την περασμένη Παρασκευή φάνηκε ότι μια μερίδα του Νέου Λαϊκού Μετώπου (το Σοσιαλιστικό Κόμμα και οι Οικολόγοι) είναι διατεθειμένη να υποστηρίξει μια κυβέρνηση συνεργασίας με την παράταξη του Μακρόν («Αναγέννηση») και τους κεντροδεξιούς Ρεπουμπλικάνους. Αμέσως μετά, για να μην νομίζει κανείς ότι η ανευθυνότητα είναι μονοπώλιο των άκρων, ο απερχόμενος Υπουργός Εσωτερικών της κυβέρνησης Μπαρνιέ, στέλεχος του κόμματος των Ρεπουμπλικάνων, δήλωσε ότι δεν θα δεχθεί κανένα συμβιβασμό με καμμία συνιστώσα της Αριστεράς. Ακολούθησε διευκρινιστική δήλωση των Σοσιαλιστών ότι η πρόταση συνεργασίας θα αποσυρθεί αν ο Πρόεδρος Μακρόν επιλέξει κεντροδεξιό Πρωθυπουργό – και το γαϊτανάκι συνεχίζεται.
Εν τω μεταξύ, μαζί με την κυβερνητική κρίση συνεχίζει να αυξάνεται και το έλλειμμα του κρατικού προϋπολογισμού. Φέτος αναμένεται να ξεπεράσει το 6% του ΑΕΠ, ενώ το σχέδιο προϋπολογισμού που καταψήφισε την περασμένη εβδομάδα η Γαλλική Εθνοσυνέλευση προέβλεπε μείωσή του κατά μια ολόκληρη ποσοστιαία μονάδα. (Σύμφωνα με πιο ρεαλιστικές εκτιμήσεις, κατά μισή ποσοστιαία μονάδα. Αυτή ήταν η «σκληρή λιτότητα» που ματαίωσαν με την ψήφο τους οι ηρωικοί βουλευτές του Μελανσόν και της Λεπέν.)
Μέχρι στιγμής οι αγορές δεν δείχνουν να πολυανησυχούν, με το επιτόκιο στο οποίο πραγματοποιούνται οι συναλλαγές των γαλλικών ομολόγων να κινείται στο 0,8% πάνω από το αντίστοιχο των γερμανικών. Βέβαια, αυτό δεν είναι πολύ καθησυχαστικό: λόγω μυωπίας και «ενστίκτου κοπαδιού», οι αγορές εύκολα περνάνε από τον ληθαργικό εφησυχασμό στον απόλυτο πανικό. Αυτό έγινε στην Ελλάδα του 2010. Ας ελπίσουμε ότι δεν θα συμβεί στη Γαλλία του 2025.
