Δημοσιεύτηκε στα «ΝΕΑ» (Τρίτη 13 Αυγούστου 2013).
Στα «ΝΕΑ» του περασμένου Σαββάτου (10 Αυγούστου), ο Ηλίας Χρονόπουλος, γραμματέας της Νεολαίας ΣΥΝ, απαντά στο ερώτημα τι θα έκανε μια κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ στις 100 πρώτες μέρες» εστιάζοντας στην ανεργία, ιδίως των νέων.
Σκέφτηκα να σχολιάσω τη συνέντευξή του για τρεις λόγους. Κατ’ αρχήν, επειδή η προγραμματική αντιπαράθεση πάνω σε συγκεκριμένα θέματα μου φαίνεται προτιμότερη από την ανταλλαγή προσβολών που (ιδίως τον τελευταίο καιρό) περνιέται για πολιτική συζήτηση στη χώρα μας. Επίσης, επειδή οι απαντήσεις του Χρονόπουλου είναι πολύ πιο συγκροτημένες από ό,τι εκείνες μεγαλύτερων στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ στην ίδια έρευνα. Τέλος, επειδή ο Ηλίας Χρονόπουλος είναι απόφοιτος του Οικονομικού Πανεπιστημίου (και καλό παιδί), και για αυτό αξίζει μια δίκαιη κριτική. Ελπίζω να μου συγχωρήσει – και οι αναγνώστες το ίδιο – το κάπως δασκαλίστικο ύφος (επαγγελματική διαστροφή).
Λοιπόν, τα κύρια σημεία:
1. Άμεσα μέτρα στήριξης των ανέργων. Τα μισά από όσα προτείνει ("επέκταση επιδόματος ανεργίας, χορήγηση βιβλιάριου υγείας, κάλυψη ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, ενίσχυση των δημοτικών ιατρείων") είναι σωστά και τα έχουν προτείνει και άλλοι (π.χ. εγώ). Τα άλλα μισά ("δωρεάν μετακινήσεις, ελευθέρας σε κινηματογράφους, θέατρα, δημοτικά γυμναστήρια και πολιτιστικά κέντρα, επιδότηση στέγης ή διάθεση αχρησιμοποίητων κτιρίων για στέγαση αστέγων") είναι κάπως πιο συζητήσιμα, αλλά πάντως στα όρια του ήπιου ρεφορμισμού.
2. "Εναλλακτική επιχειρηματικότητα". Ο όρος είναι δικός μου, αλλά δεν νομίζω ότι αδικεί πολύ το περιεχόμενο: "κοινωνική, οικολογική και παραγωγική ανασυγκρότηση, συνεταιριστικά και αυτοδιαχειριστικά σχήματα, εταιρίες λαϊκής βάσης, εγχειρήματα κοινωνικής οικονομίας". Θυμίζει προεκλογικό φυλλάδιο ΠΑΣΟΚ το 1981 («Συμβόλαιο με το Λαό» και τέτοια), αλλά εν πάση περιπτώσει.
3. Πολιτική για τον αθλητισμό: "στήριξη της φυσικής αγωγής και του αθλητισμού στην εκπαίδευση, των δράσεων της τοπικής αυτοδιοίκησης και του «αθλητισμού για όλους», του ερασιτεχνικού αγωνιστικού και σωματειακού αθλητισμού". Βλ. παραπάνω (φυλλάδιο ΠΑΣΟΚ 1981).
4. Πολιτική για τον πολιτισμό: "δυο φράσεις, αρκετά αποσπασματικές, ώστε να γίνει κατανοητή η κατεύθυνση μας. Θα αξιοποιήσουμε τα ανενεργά ή υποχρησιμοποιούμενα κτήρια του ΥΠΠΟ, αλλά και μεγάλο αριθμό κλειστών και υπαίθριων δημόσιων και δημοτικών χώρων, προκειμένου να διατεθούν ως εστίες καλλιτεχνικών δράσεων. Επίσης, θα βάλουμε μπροστά τη δημιουργία δημόσιων στούντιο για ηχογραφήσεις και πρόβες, για παραγωγή ταινιών και γενικά καλλιτεχνικών δραστηριοτήτων". Μοιάζει κλεμμένο από δράση των Atenistas, και ίσως πρέπει να μπει στο προεκλογικό πρόγραμμα του Καμίνη ή του Μπουτάρη.
Γενικά: τίποτε μεμπτό, αλλά επίσης τίποτε καινούριο ή ριζοσπαστικό. Τίποτε τόσο διαφορετικό που να εξηγεί την ακραία πόλωση της πολιτικής ζωής. Και κυρίως: τίποτε που να δημιουργεί προσδοκίες αισθητής μείωσης της ανεργίας.
Κακά τα ψέματα: Η ανεργία δεν πέφτει με ρητορείες. Για να δημιουργηθούν νέες θέσεις εργασίας θα πρέπει πρώτα να υπάρξουν αρκετές επιχειρήσεις (κερδοσκοπικές ή όχι, δεν έχει μεγάλη σημασία) που να πουλάνε σε προσιτές τιμές προϊόντα και υπηρεσίες που να θέλουν να τα αγοράσουν αρκετοί καταναλωτές (κατά προτίμηση από το εξωτερικό).
Θα μου πείτε: «και τι κάνει η κυβέρνηση» ή «τι έκανε η ΔΗΜΑΡ» για την ανεργία; Κατά τη γνώμη μου, η σημαντικότερη συμβολή τους ήταν η αποκατάσταση το περυσινό καλοκαίρι ενός θετικότερου κλίματος διεθνώς για τη χώρα, και η παραμονή – μέχρι στιγμής – στη ζώνη του ευρώ. Κατά τα άλλα, ελάχιστα. Η Ελλάδα παραμένει μια χώρα όπου μεγαλύτερα και γρηγορότερα κέρδη μπορεί να εξασφαλίσει κανείς παρανομώντας ή αξιοποιώντας τις διασυνδέσεις με το πολιτικό σύστημα και τη δημόσια διοίκηση (ή μάλλον και τα δύο), παρά χάρη σε αυτό που ονομάζουμε «υγιή επιχειρηματικότητα».
Το πρόβλημα τώρα, για τον ΣΥΡΙΖΑ και για τους υπόλοιπους, είναι ότι η μαζική ανεργία λίγο οφείλεται στη λιτότητα που συμπιέζει τα εισοδήματα, ώστε να ελπίζουμε ότι θα μειωθεί καταργώντας το Μνημόνιο. Οφείλεται στην απελπιστικά χαμηλή ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας. Και αυτή δεν διορθώνεται χωρίς σκληρή προσπάθεια και χωρίς ευρείες συναινέσεις για μεταρρυθμίσεις παντού: στην εκπαίδευση, στην αγορά εργασίας, στη δημόσια διοίκηση κτλ. Και οπωσδήποτε δεν διορθώνεται καθόλου σε συνθήκες πολιτικής αστάθειας και νομισματικής αβεβαιότητας, όπως αυτές στις οποίες ζούμε τα τελευταία χρόνια, με ευθύνη – για να το θέσω όσο πιο ήπια μπορώ – και του ΣΥΡΙΖΑ.
Στα «ΝΕΑ» του περασμένου Σαββάτου (10 Αυγούστου), ο Ηλίας Χρονόπουλος, γραμματέας της Νεολαίας ΣΥΝ, απαντά στο ερώτημα τι θα έκανε μια κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ στις 100 πρώτες μέρες» εστιάζοντας στην ανεργία, ιδίως των νέων.
Σκέφτηκα να σχολιάσω τη συνέντευξή του για τρεις λόγους. Κατ’ αρχήν, επειδή η προγραμματική αντιπαράθεση πάνω σε συγκεκριμένα θέματα μου φαίνεται προτιμότερη από την ανταλλαγή προσβολών που (ιδίως τον τελευταίο καιρό) περνιέται για πολιτική συζήτηση στη χώρα μας. Επίσης, επειδή οι απαντήσεις του Χρονόπουλου είναι πολύ πιο συγκροτημένες από ό,τι εκείνες μεγαλύτερων στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ στην ίδια έρευνα. Τέλος, επειδή ο Ηλίας Χρονόπουλος είναι απόφοιτος του Οικονομικού Πανεπιστημίου (και καλό παιδί), και για αυτό αξίζει μια δίκαιη κριτική. Ελπίζω να μου συγχωρήσει – και οι αναγνώστες το ίδιο – το κάπως δασκαλίστικο ύφος (επαγγελματική διαστροφή).
Λοιπόν, τα κύρια σημεία:
1. Άμεσα μέτρα στήριξης των ανέργων. Τα μισά από όσα προτείνει ("επέκταση επιδόματος ανεργίας, χορήγηση βιβλιάριου υγείας, κάλυψη ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, ενίσχυση των δημοτικών ιατρείων") είναι σωστά και τα έχουν προτείνει και άλλοι (π.χ. εγώ). Τα άλλα μισά ("δωρεάν μετακινήσεις, ελευθέρας σε κινηματογράφους, θέατρα, δημοτικά γυμναστήρια και πολιτιστικά κέντρα, επιδότηση στέγης ή διάθεση αχρησιμοποίητων κτιρίων για στέγαση αστέγων") είναι κάπως πιο συζητήσιμα, αλλά πάντως στα όρια του ήπιου ρεφορμισμού.
2. "Εναλλακτική επιχειρηματικότητα". Ο όρος είναι δικός μου, αλλά δεν νομίζω ότι αδικεί πολύ το περιεχόμενο: "κοινωνική, οικολογική και παραγωγική ανασυγκρότηση, συνεταιριστικά και αυτοδιαχειριστικά σχήματα, εταιρίες λαϊκής βάσης, εγχειρήματα κοινωνικής οικονομίας". Θυμίζει προεκλογικό φυλλάδιο ΠΑΣΟΚ το 1981 («Συμβόλαιο με το Λαό» και τέτοια), αλλά εν πάση περιπτώσει.
3. Πολιτική για τον αθλητισμό: "στήριξη της φυσικής αγωγής και του αθλητισμού στην εκπαίδευση, των δράσεων της τοπικής αυτοδιοίκησης και του «αθλητισμού για όλους», του ερασιτεχνικού αγωνιστικού και σωματειακού αθλητισμού". Βλ. παραπάνω (φυλλάδιο ΠΑΣΟΚ 1981).
4. Πολιτική για τον πολιτισμό: "δυο φράσεις, αρκετά αποσπασματικές, ώστε να γίνει κατανοητή η κατεύθυνση μας. Θα αξιοποιήσουμε τα ανενεργά ή υποχρησιμοποιούμενα κτήρια του ΥΠΠΟ, αλλά και μεγάλο αριθμό κλειστών και υπαίθριων δημόσιων και δημοτικών χώρων, προκειμένου να διατεθούν ως εστίες καλλιτεχνικών δράσεων. Επίσης, θα βάλουμε μπροστά τη δημιουργία δημόσιων στούντιο για ηχογραφήσεις και πρόβες, για παραγωγή ταινιών και γενικά καλλιτεχνικών δραστηριοτήτων". Μοιάζει κλεμμένο από δράση των Atenistas, και ίσως πρέπει να μπει στο προεκλογικό πρόγραμμα του Καμίνη ή του Μπουτάρη.
Γενικά: τίποτε μεμπτό, αλλά επίσης τίποτε καινούριο ή ριζοσπαστικό. Τίποτε τόσο διαφορετικό που να εξηγεί την ακραία πόλωση της πολιτικής ζωής. Και κυρίως: τίποτε που να δημιουργεί προσδοκίες αισθητής μείωσης της ανεργίας.
Κακά τα ψέματα: Η ανεργία δεν πέφτει με ρητορείες. Για να δημιουργηθούν νέες θέσεις εργασίας θα πρέπει πρώτα να υπάρξουν αρκετές επιχειρήσεις (κερδοσκοπικές ή όχι, δεν έχει μεγάλη σημασία) που να πουλάνε σε προσιτές τιμές προϊόντα και υπηρεσίες που να θέλουν να τα αγοράσουν αρκετοί καταναλωτές (κατά προτίμηση από το εξωτερικό).
Θα μου πείτε: «και τι κάνει η κυβέρνηση» ή «τι έκανε η ΔΗΜΑΡ» για την ανεργία; Κατά τη γνώμη μου, η σημαντικότερη συμβολή τους ήταν η αποκατάσταση το περυσινό καλοκαίρι ενός θετικότερου κλίματος διεθνώς για τη χώρα, και η παραμονή – μέχρι στιγμής – στη ζώνη του ευρώ. Κατά τα άλλα, ελάχιστα. Η Ελλάδα παραμένει μια χώρα όπου μεγαλύτερα και γρηγορότερα κέρδη μπορεί να εξασφαλίσει κανείς παρανομώντας ή αξιοποιώντας τις διασυνδέσεις με το πολιτικό σύστημα και τη δημόσια διοίκηση (ή μάλλον και τα δύο), παρά χάρη σε αυτό που ονομάζουμε «υγιή επιχειρηματικότητα».
Το πρόβλημα τώρα, για τον ΣΥΡΙΖΑ και για τους υπόλοιπους, είναι ότι η μαζική ανεργία λίγο οφείλεται στη λιτότητα που συμπιέζει τα εισοδήματα, ώστε να ελπίζουμε ότι θα μειωθεί καταργώντας το Μνημόνιο. Οφείλεται στην απελπιστικά χαμηλή ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας. Και αυτή δεν διορθώνεται χωρίς σκληρή προσπάθεια και χωρίς ευρείες συναινέσεις για μεταρρυθμίσεις παντού: στην εκπαίδευση, στην αγορά εργασίας, στη δημόσια διοίκηση κτλ. Και οπωσδήποτε δεν διορθώνεται καθόλου σε συνθήκες πολιτικής αστάθειας και νομισματικής αβεβαιότητας, όπως αυτές στις οποίες ζούμε τα τελευταία χρόνια, με ευθύνη – για να το θέσω όσο πιο ήπια μπορώ – και του ΣΥΡΙΖΑ.
