Ο κρατικός συνδικαλισμός και οι παραμορφώσεις του

Δημοσιεύτηκε στον «Ελεύθερο Τύπο» (Κυριακή 15 Οκτωβρίου 2006)

Τα γεγονότα των τελευταίων ημερών στα ΕΛΤΑ και αλλού αναζωπύρωσαν τη συζήτηση περί «παρακράτους της Δεξιάς». Παρακράτος ή όχι, σίγουρα η όλη εικόνα είναι κάθε άλλο παρά κολακευτική για την κυβέρνηση και τον κομματικό μηχανισμό της ΝΔ. Πάντως, η συζήτηση περί «παρακράτους» κινδυνεύει να υποβαθμίσει μια άλλη διάσταση που θα άξιζε αντίθετα πολύ περισσότερης προσοχής.

Η διάσταση αυτή αφορά τα συνδικάτα τα ίδια, καθώς και τις σχέσεις τους με την κυβέρνηση, τα πολιτικά κόμματα και την εργοδοσία, ιδιαίτερα στον δημόσιο τομέα. Πράγματι, δύσκολα θα διαφωνήσει κανείς ότι το θέαμα συνδικαλιστικών στελεχών που δεν διστάζουν να καταφύγουν στη σωματική βία εναντίον των αντιπάλων τους (με τραγικά, κάποτε, αποτελέσματα) είναι απεχθές. Το πλήγμα στα συνδικάτα και στη δημόσια εικόνα τους θα ήταν περιορισμένο εάν το ίδιο περιορισμένο ήταν και το πρόβλημα. Είναι όμως;

Οι συμπλοκές μεταξύ αντιτιθέμενων συνδικαλιστών π.χ. στο συνέδριο της ομοσπονδίας των εργαζομένων στον ΟΤΕ πέρυσι, ή στη συνέλευση των εργαζομένων της Ιονικής Τράπεζας πριν από μερικά χρόνια, είναι απλώς τα πιο γνωστά επεισόδια, λόγω κυρίως της τηλεοπτικής κάλυψης τους. Εν μέρει, η σχετική όξυνση οφείλεται σε μια γενική κουλτούρα δυσανεξίας, συνηθισμένη και εκτός συνδικαλισμού, ενώ πυροδοτείται από αντιθέσεις ιδεολογικού τύπου. Εν μέρει, όμως, και αυτό είναι το στοιχείο που κυρίως θα έπρεπε να βάλει σε σκέψεις όσους ενδιαφέρονται για το μέλλον του συνδικαλισμού στην Ελλάδα, το διακύβευμα της διαμάχης λίγη σχέση έχει με διαφωνίες πολιτικού χαρακτήρα, και πολύ περισσότερη με έναν ανελέητο αγώνα για τα υλικά λάφυρα της επικράτησης της μιας ή της άλλης παράταξης.

Για παράδειγμα, αυτό που φαίνεται να χωρίζει την «ΔΑΚΕ 2005» από την «ΔΑΚΕ-Ενότητα» στα ΕΛΤΑ δεν φαίνεται να είναι κάποια διαφορά πολιτικής γραμμής. Ούτε απλώς κάποια από τις συχνές διαφορές, και εν πολλοίς ακατανόητες, μεταξύ κατηγοριών (π.χ. πτυχιούχοι εναντίον απλών διανομέων). Ούτε καν κάποια ακόμη λιγότερο «ευγενής» αλλά εν πάσει περιπτώσει συνηθισμένη διαφορά μεταξύ προσώπων. Αυτό που φαίνεται να βρίσκεται στη ρίζα της διαμάχης μεταξύ δύο αντιτιθέμενων μερίδων της ίδιας συνδικαλιστικής παράταξης βρίσκεται πέρα από όλα αυτά – και δείχνει να αφορά το «ποιος κάνει κουμάντο» στα ΕΛΤΑ.

«Προς τι τα μίση και ο αλληλοσπαραγμός;» θα σκεφτεί κανείς. Και όμως, παρά τη ρητορεία περί αγώνων κτλ., η λειτουργία του κρατικού συνδικαλισμού – σε συνεργασία με τη διοίκηση – συχνά εκτρέπεται στην προστασία του συναδέλφου που δεν παρουσιάζεται στο γραφείο του επί μήνες επειδή έχει άλλες δουλειές, στη διανομή προσοδοφόρων θέσεων σε ημέτερους, στον έλεγχο των προσλήψεων εποχικών υπαλλήλων, καθώς και σε άλλες, πασίγνωστες δραστηριότητες που ανακυκλώνουν τις παθολογίες του πελατειακού κράτους και της άλωσής του από ιδιωτικά συμφέροντα.

Και πάλι, το πρόβλημα θα ήταν περιορισμένο εάν αφορούσε μόνο τη ΔΑΚΕ. Είναι έτσι όμως; Και θα βρούν οι συνδικαλιστικές συνομοσπονδίες στο εσωτερικό τους τις ηθικες δυνάμεις που θα τους επιτρέψουν να αντιστρέψουν όχι απλώς την αρνητική εικόνα των τελευταίων ημερών, αλλά την εκφυλιστική πορεία πολλών δεκαετιών;