Δημοσιεύτηκε στην «Athens Voice» (Πέμπτη 5 Μαρτίου 2014).
Όπως ανακοινώθηκε την περασμένη εβδομάδα, η «πρωτοβουλία των 58» αποφάσισε να κάνει ένα βήμα πίσω. Θα πάρει μέρος στη συνδιάσκεψη όπου θα μιλήσει ο Martin Schulz, υποψήφιος του Ευρωπαϊκού Σοσιαλιστικού Κόμματος για την προεδρία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Όμως, δεν θα εκπροσωπηθεί ως συλλογικότητα στο ψηφοδέλτιο του ΠΑΣΟΚ και των άλλων κινήσεων. Όσο για μετά τις Ευρωεκλογές, η πρωτοβουλία δηλώνει παρούσα στις εξελίξεις.
Αυτά είναι τα γεγονότα. Πολλοί τα σχολίασαν – άλλοι με έκπληξη, άλλοι με θλίψη, άλλοι με μια ορισμένη χαιρεκακία. Όσα ακολουθούν είναι ένας δικός μου απολογισμός.
Κάναμε λάθος όσοι υπογράψαμε την διακήρυξη που οδήγησε στην πρωτοβουλία των 58; Δεν είμαι τόσο σίγουρος. Η διακήρυξη περιέγραφε τα αδιέξοδα του «μικρού διπολισμού». Από τη μια η ΝΔ, ένα κόμμα μίζερα συντηρητικό, με ιδεολογικό υπόβαθρο μια παρωχημένη εθνικοφροσύνη, με στελέχη απελπιστικά ανεπαρκή, που ενώ υπόσχεται ότι μας κρατά στην Ευρώπη κάθε μέρα επιβεβαιώνει ότι δεν μπορεί (ή δεν θέλει) να ξεφύγει από την παράδοση της πελατείας και της συνδιαλλαγής. Από την άλλη ο ΣΥΡΙΖΑ, ένα κόμμα που μεγάλωσε απότομα παίζοντας το χαρτί του εθνολαϊκισμού, που δεν έχει ιδέα τι ακριβώς θέλει να κάνει με το οικονομικό πρόβλημα της χώρας, και που συχνά αφήνει να φανεί μια κουλτούρα αντιδημοκρατική και μισαλλόδοξη. Εξακολουθώ να προσυπογράφω αυτή την ανάλυση.
Φαντάζομαι ότι τα παραπάνω τα συμμερίζονται όλοι οι πολίτες που θέλουν να ζουν σε μια Ελλάδα ευρωπαϊκή, δηλαδή σε μια χώρα με δυναμική οικονομία, κράτος δικαίου, κοινωνία ανοχής και αλληλεγγύης. Η βασική ένσταση πολλών αφορούσε την πολιτική πρόταση της πρωτοβουλίας. Οι 58 δήλωναν (στην πρώτη φράση της διακήρυξης) ότι δεν ιδρύουν κόμμα, αλλά καλούσαν τις πολιτικές δυνάμεις του «ενδιάμεσου χώρου», βασικά το ΠΑΣΟΚ και τη ΔΗΜΑΡ, να συμβάλουν στην ενότητα και στην ανανέωση της κεντροαριστεράς. Βρέθηκαν έτσι εκτεθειμένοι σε διάφορες αιτιάσεις, η πιο ευγενική από τις οποίες ήταν ότι προσπαθούν να φτιάξουν κάτι καινούριο με φθαρμένα υλικά.
Πόσο ρεαλιστικό ήταν κάτι τέτοιο; Εκ του αποτελέσματος, όχι πολύ. Απλουστεύοντας, θα έλεγα ότι η μεν ενότητα τορπιλίστηκε από τη ΔΗΜΑΡ η δε ανανέωση από το ΠΑΣΟΚ. Και τα δύο κόμματα επέλεξαν τελικά να ακολουθήσουν την πεπατημένη – η οποία έχει πάψει προ πολλού να αποδίδει, αλλά είναι οικεία στα στελέχη τους, ενώ δίνει στις κομματικές ηγεσίες μια ψευδαίσθηση πρωτοβουλίας κινήσεων.
Μας εξέπληξε κάτι τέτοιο; Όχι. Ήταν εξ αρχής το πιθανότερο αποτέλεσμα. Ουσιαστικά, οι 58 «τζόγαραν», ποντάροντας την (όποια) προσωπική αξιοπιστία τους στο λιγότερο πιθανό σενάριο της απογείωσης μιας ενιαίας παράταξης, με νέα πρόσωπα, και φρέσκιες ιδέες. Τα 5.000 άτομα σε όλη τη χώρα που γράφτηκαν στους καταλόγους μας, πήγαν στις εκδηλώσεις μας, ή και έστειλαν λίγα ευρώ, δείχνουν ότι το σενάριο της απογείωσης δεν ήταν μόνο στο μυαλό μας.
Βέβαια, τελικά το σενάριο αυτό δεν επαληθεύτηκε, οπότε δεν μας απομένει παρά να αναγνωρίσουμε ότι «παίξαμε και χάσαμε», αναλαμβάνοντας την ευθύνη που μας αναλογεί. Η δημιουργία μιας ενιαίας παράταξης που θα υποστηρίζεται αλλά δεν θα ελέγχεται από τις κομματικές ηγεσίες προϋπέθετε περισσότερο δυναμισμό, μαζικότερη ακτινοβολία και μεγαλύτερες οργανωτικές ικανότητες από ό,τι διαθέταμε εμείς.
Και τώρα; Η ανασυγκρότηση του ενδιάμεσου χώρου μπορεί να αποδείχθηκε ανέφικτη στην πορεία προς τις Ευρωεκλογές, αλλά παραμένει αναγκαία. Η προσπάθεια θα συνεχιστεί. Οι εμπνευστές της πρωτοβουλίας των 58 θα συνεχίσουν να αναζητούν διεξόδους από τη σημερινή στασιμότητα, με τα κείμενα και τις αναλύσεις τους. Αναπόφευκτα, η σκυτάλη περνά στους νεώτερους, καθώς και στους 5.000 που πλαισίωσαν την πρωτοβουλία.
Σε ό,τι με αφορά, με την πρωτοβουλία των 58 κλείνει ένας κύκλος έντονης οκταετούς πολιτικής δραστηριότητας. Μετά από ένα διάλειμμα δύο σχεδόν δεκαετιών, ασχολήθηκα αρχικά με τα συνδικαλιστικά των πανεπιστημιακών, από αντίδραση για την κυριαρχία μιας ακραίας ομάδας (ΣΥΡΙΖΑ και ΑΝΤΑΡΣΥΑ) που κράταγε τα πανεπιστήμια ερμητικά κλειστά, ενώ σιγόνταρε τις βίαιες ομάδες που απειλούσαν τους καθηγητές των οποίων τις απόψεις δεν ενέκριναν και κατέστρεφαν αίθουσες και εξοπλισμό. Στη συνέχεια, είδα στην ίδρυση της Δημοκρατικής Αριστεράς την ευκαιρία για την επανεκκίνηση μιας προηγούμενης προσπάθειας για οριστική απομάκρυνση από τον μπολσεβικισμό, η οποία διεκόπη με την ίδρυση του Συνασπισμού 20 χρόνια νωρίτερα. Και ταυτόχρονα, την ευκαιρία για την επεξεργασία μιας έλλογης αριστερής απάντησης στην κρίση που συνοψίστηκε στο σύνθημα της «δίκαιης λιτότητας». Για τη διακήρυξη των 58 μίλησα παραπάνω: την υπέγραψα χωρίς αυταπάτες, αλλά με πεποίθηση.
Λίγο-πολύ αυτά. Έχω πλήρη συνείδηση ότι ελάχιστα από όσα στοιχημάτισα «μου βγήκαν». Όμως, εάν μου δινόταν η ευκαιρία, πάλι τα ίδια (πάνω-κάτω) θα έκανα. Ελπίζω ειλικρινά άλλοι, νεώτεροι, να τα καταφέρουν καλύτερα.
Όπως ανακοινώθηκε την περασμένη εβδομάδα, η «πρωτοβουλία των 58» αποφάσισε να κάνει ένα βήμα πίσω. Θα πάρει μέρος στη συνδιάσκεψη όπου θα μιλήσει ο Martin Schulz, υποψήφιος του Ευρωπαϊκού Σοσιαλιστικού Κόμματος για την προεδρία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Όμως, δεν θα εκπροσωπηθεί ως συλλογικότητα στο ψηφοδέλτιο του ΠΑΣΟΚ και των άλλων κινήσεων. Όσο για μετά τις Ευρωεκλογές, η πρωτοβουλία δηλώνει παρούσα στις εξελίξεις.
Αυτά είναι τα γεγονότα. Πολλοί τα σχολίασαν – άλλοι με έκπληξη, άλλοι με θλίψη, άλλοι με μια ορισμένη χαιρεκακία. Όσα ακολουθούν είναι ένας δικός μου απολογισμός.
Κάναμε λάθος όσοι υπογράψαμε την διακήρυξη που οδήγησε στην πρωτοβουλία των 58; Δεν είμαι τόσο σίγουρος. Η διακήρυξη περιέγραφε τα αδιέξοδα του «μικρού διπολισμού». Από τη μια η ΝΔ, ένα κόμμα μίζερα συντηρητικό, με ιδεολογικό υπόβαθρο μια παρωχημένη εθνικοφροσύνη, με στελέχη απελπιστικά ανεπαρκή, που ενώ υπόσχεται ότι μας κρατά στην Ευρώπη κάθε μέρα επιβεβαιώνει ότι δεν μπορεί (ή δεν θέλει) να ξεφύγει από την παράδοση της πελατείας και της συνδιαλλαγής. Από την άλλη ο ΣΥΡΙΖΑ, ένα κόμμα που μεγάλωσε απότομα παίζοντας το χαρτί του εθνολαϊκισμού, που δεν έχει ιδέα τι ακριβώς θέλει να κάνει με το οικονομικό πρόβλημα της χώρας, και που συχνά αφήνει να φανεί μια κουλτούρα αντιδημοκρατική και μισαλλόδοξη. Εξακολουθώ να προσυπογράφω αυτή την ανάλυση.
Φαντάζομαι ότι τα παραπάνω τα συμμερίζονται όλοι οι πολίτες που θέλουν να ζουν σε μια Ελλάδα ευρωπαϊκή, δηλαδή σε μια χώρα με δυναμική οικονομία, κράτος δικαίου, κοινωνία ανοχής και αλληλεγγύης. Η βασική ένσταση πολλών αφορούσε την πολιτική πρόταση της πρωτοβουλίας. Οι 58 δήλωναν (στην πρώτη φράση της διακήρυξης) ότι δεν ιδρύουν κόμμα, αλλά καλούσαν τις πολιτικές δυνάμεις του «ενδιάμεσου χώρου», βασικά το ΠΑΣΟΚ και τη ΔΗΜΑΡ, να συμβάλουν στην ενότητα και στην ανανέωση της κεντροαριστεράς. Βρέθηκαν έτσι εκτεθειμένοι σε διάφορες αιτιάσεις, η πιο ευγενική από τις οποίες ήταν ότι προσπαθούν να φτιάξουν κάτι καινούριο με φθαρμένα υλικά.
Πόσο ρεαλιστικό ήταν κάτι τέτοιο; Εκ του αποτελέσματος, όχι πολύ. Απλουστεύοντας, θα έλεγα ότι η μεν ενότητα τορπιλίστηκε από τη ΔΗΜΑΡ η δε ανανέωση από το ΠΑΣΟΚ. Και τα δύο κόμματα επέλεξαν τελικά να ακολουθήσουν την πεπατημένη – η οποία έχει πάψει προ πολλού να αποδίδει, αλλά είναι οικεία στα στελέχη τους, ενώ δίνει στις κομματικές ηγεσίες μια ψευδαίσθηση πρωτοβουλίας κινήσεων.
Μας εξέπληξε κάτι τέτοιο; Όχι. Ήταν εξ αρχής το πιθανότερο αποτέλεσμα. Ουσιαστικά, οι 58 «τζόγαραν», ποντάροντας την (όποια) προσωπική αξιοπιστία τους στο λιγότερο πιθανό σενάριο της απογείωσης μιας ενιαίας παράταξης, με νέα πρόσωπα, και φρέσκιες ιδέες. Τα 5.000 άτομα σε όλη τη χώρα που γράφτηκαν στους καταλόγους μας, πήγαν στις εκδηλώσεις μας, ή και έστειλαν λίγα ευρώ, δείχνουν ότι το σενάριο της απογείωσης δεν ήταν μόνο στο μυαλό μας.
Βέβαια, τελικά το σενάριο αυτό δεν επαληθεύτηκε, οπότε δεν μας απομένει παρά να αναγνωρίσουμε ότι «παίξαμε και χάσαμε», αναλαμβάνοντας την ευθύνη που μας αναλογεί. Η δημιουργία μιας ενιαίας παράταξης που θα υποστηρίζεται αλλά δεν θα ελέγχεται από τις κομματικές ηγεσίες προϋπέθετε περισσότερο δυναμισμό, μαζικότερη ακτινοβολία και μεγαλύτερες οργανωτικές ικανότητες από ό,τι διαθέταμε εμείς.
Και τώρα; Η ανασυγκρότηση του ενδιάμεσου χώρου μπορεί να αποδείχθηκε ανέφικτη στην πορεία προς τις Ευρωεκλογές, αλλά παραμένει αναγκαία. Η προσπάθεια θα συνεχιστεί. Οι εμπνευστές της πρωτοβουλίας των 58 θα συνεχίσουν να αναζητούν διεξόδους από τη σημερινή στασιμότητα, με τα κείμενα και τις αναλύσεις τους. Αναπόφευκτα, η σκυτάλη περνά στους νεώτερους, καθώς και στους 5.000 που πλαισίωσαν την πρωτοβουλία.
Σε ό,τι με αφορά, με την πρωτοβουλία των 58 κλείνει ένας κύκλος έντονης οκταετούς πολιτικής δραστηριότητας. Μετά από ένα διάλειμμα δύο σχεδόν δεκαετιών, ασχολήθηκα αρχικά με τα συνδικαλιστικά των πανεπιστημιακών, από αντίδραση για την κυριαρχία μιας ακραίας ομάδας (ΣΥΡΙΖΑ και ΑΝΤΑΡΣΥΑ) που κράταγε τα πανεπιστήμια ερμητικά κλειστά, ενώ σιγόνταρε τις βίαιες ομάδες που απειλούσαν τους καθηγητές των οποίων τις απόψεις δεν ενέκριναν και κατέστρεφαν αίθουσες και εξοπλισμό. Στη συνέχεια, είδα στην ίδρυση της Δημοκρατικής Αριστεράς την ευκαιρία για την επανεκκίνηση μιας προηγούμενης προσπάθειας για οριστική απομάκρυνση από τον μπολσεβικισμό, η οποία διεκόπη με την ίδρυση του Συνασπισμού 20 χρόνια νωρίτερα. Και ταυτόχρονα, την ευκαιρία για την επεξεργασία μιας έλλογης αριστερής απάντησης στην κρίση που συνοψίστηκε στο σύνθημα της «δίκαιης λιτότητας». Για τη διακήρυξη των 58 μίλησα παραπάνω: την υπέγραψα χωρίς αυταπάτες, αλλά με πεποίθηση.
Λίγο-πολύ αυτά. Έχω πλήρη συνείδηση ότι ελάχιστα από όσα στοιχημάτισα «μου βγήκαν». Όμως, εάν μου δινόταν η ευκαιρία, πάλι τα ίδια (πάνω-κάτω) θα έκανα. Ελπίζω ειλικρινά άλλοι, νεώτεροι, να τα καταφέρουν καλύτερα.
